شیر یکطرفه صنعتی اولیه خواهد شد. در تمامی سیستم ها و صنایع، خطوطی وجود دارند که باید از بازگشت سیال در آن خطوط جلوگیری کرد، همچنین در برخی از سیستم ها خطوط جهت حرکت سیال بر خلاف جاذبه بوده، به همین دلیل در این صنایع از شیر های یک طرفه استفاده می شود. جهت حرکت سیال با فلش روی بدنه این شیر ها نشان داده شده است و اگر شیر را خلاف جهت ببندیم خسارت جبران ناپذیری به سیستم وارد کرده ایم. شیر های یک طرفه یا چک ولو از لحاظ کاربردی و تحمل فشار در انواع رده و کلاس ها، موجود بوده و با مواد و متریال گوناگونی طراحی و اجرا می شوند. در ادامه به شرح ویژگی ها، عملکرد و مزایا انواع شیر یکطرفه خواهیم پرداخت.
- اگر شما یک پمپ مخزن در زیرزمین داشته باشید، به احتمال زیاد یک چک ولو در مسیر خط تخلیه این پمپ قرار داده شده است.
- به عبارت دیگر این شیر ها وظیفه دارند تا جریان سیال را فقط از یک جهت عبور دهند به نحوی که جریان از یک سو وارد شیر شده و از سوی دیگر آن خارج میشود.
- شیر های یکطرفه انواع مختلفی دارند و در صنایع متفاوتی مورد استفاده قرار می گیرند.
- سیستم های جمع آوری آب باران که در تامین آب اصلی قرار می گیرد ممکن است نیاز به یک یا چند شیر یک طرفه جهت جلوگیری از آلودگی عرضه آب اولیه توسط آب باران را داشته باشند.
- اغلب اوقات ، یک پیکان روی محفظه سوپاپ وجود دارد تا جهت گردش را نشان دهد.
وقتی فشار سیال به میزان مورد نیاز برسد، فنر جمع شده و دیسک رو به بالا حرکت می کند، بدین شکل به سیال اجازه عبور داده می شود. در سیستم های لوله کشی یا پایپینگ برای جلوگیری از برگشت جریان از شیرهای یک طرفه استفاده می شود. در خطوط تخلیه تجهیزات چرخشی مانند پمپ و کمپرسور برای جلوگیری از برگشت جریان از چک ولو استفاده می شود. چک ولوهای توپی، دو دریچهای یا دو طرفه، پیستونی و فنر در خط، تنها چند نمونه از این شیرهای یک طرفه موجود در بازار هستند. این شیرها به صورت خودکار و با توجه به فشار سیال، باز و یا بسته می شوند. یعنی هیچگونه دسته شیر مانند، در خارج از آن با هدف باز و بسته کردن شیر وجود ندارد.
کاربرد شیر های یک طرفه
همچنین در پالایشگاه ها شیر یکطرفه را روی لوله خروجی تلمبه قرار می دهند که پس از انتقال مقدار لازم مواد نفتی، و بستن تلمبه یا خاموش شدن اضطراری تلمبه مواد ارسال شده نتواند برگردد. در صورت نیاز، از پایه (stem) برای نگه داشتن دیسک شناور در برابر سیت ولو (Valve Seat) استفاده می شود همانگونه که در شیر کروی (Globe Valve) انجام می شود. این شیرهای یک طرفه استاپ در نمونه های سه راهی (Tee)، وای (Wye) و زاویه ای (Angle) وجود دارند. از چک ولو های نوع نوسانی و بالارونده پیستونی به عنوان استاپ چک ولو استفاده می شود.
اهمیت استفاده از چک ولو
دیسک داخلی، اجازه عبور جریان به سمت جلو را زمانی که شیر باز است را میدهند. اگر جریان رو به جلو کاهش یابد و یا برعکس شود، دیسک شروع به بسته شدن می کند، که وابسته به طراحی است. چک ولوها تقریبا در هر صنعتی که پمپ در آنها به کار برده شوند یافت می شود. آب بند فشار مفهمومی برای نوع طراحی داخلی شیر می باشد که در مقایسه با مکانیزم آب بندی بدنه و کلاهک مزایای مشخصی دارد. از فشار سیستم سوپاپ برای ایجاد نیروهای کافی در برابر قطر داخلی بدنه شیر و سطوح درپوش استفاده می کند. فشار آب بند یک آرایش مکانیکی دوگانه می باشد که برای آببندی سیال با فشار بالا استفاده می شود.
گستره کاربرد چک ولو:
انتخاب مناسب چک ولو با توجه وظیفه حساسی که دارد مسأله بسیار مهمی است. استاپ چک ولو ترکیبی از یک چک ولو بالارونده (Lift Check Valve) و شیر کروی (Globe Valve) است. این نوع ولو هم می تواند به عنوان یک شیر یک طرفه مورد استفاده قرار گیرد یا یک شیر قطع کننده مانند شیر کروی (Globe Valve). این ولوها به کمک پایه (Stem) بسته می شوند؛ پایه در این نوع ولو در زمان کار به دیسک ولو متصل نیست و می توان از استاپ چک ولو به عنوان یک شیر یک طرفه معمولی استفاده کرد. نام دیگر چک ولو شیر برگشتی است و زمانی که سیال درون لوله در جهت عکس در حال حرکت است به صورت اتوماتیک وارد عمل شده و اجازه حرکت معکوس به سیالات را نخواهد داد. این مانع از افزایش فشار می شود ، و این باعث ایجاد امواج شوک در سرتاسر رسانه می شود.