• گاهي براي بدست آوردن ساروجهايي با خاصيتهاي مختلف از ماسه ريز دانه استفاده ميشده است ولي اين ماسه كارآيي ملات را پايين ميآورده كه براي جبران آن از خاك رس استفاده ميشده است. • 1 – تحقيق و آزمايش هاي زمين شناسي و خاك شناسي به طور دقيق و وسيع انجام شود تا وضعيت زمين و خاك به درستي بدست آيد . همانطور كه در مقدمه ذكر شد ، مهندسان مسلمان بايد به طراحي و اجراي مسجد آشنا باشند و از عهده آن بر آيند . مسجد جامع عتيق اصفهان از جمله قديميترين و مهمترين مساجد كشور است كه ايران قصد دارد آن را در فهرست ميراث جهاني يونسكو به ثبت برساند. • حجت الاسلام سید جعفر مرتضوی رئیس سازمان تبلیغات اسلامی استان چهار محال و بختیاری در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه اسلام به مسجد نگاهی ویژه دارد، تصریح کرد: در صدر اسلام و در روزهای آغازین هجرت به مدینه منوره، پیامبر اکرم (ص) اقدام به ساخت این بنای مقدس کرد و مسجد به عنوان پایگاه و محل تجمع مردم، ساماندهی سیاستهای جامعه در آن زمان، مورد توجه قرار گرفت و در پی آن تصمیمات اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و دینی مردم در مسجد صورت می گرفت و در واقع مسجد به عنوان محور حرکتهای فرهنگی، اجتماعی و دینی آن دوران محسوب می شد.
• براي نمازگزاران بايد از طريق تشكيل صفوف جماعت با امام ، احساس حضور در جماعت وجود داشته باشد . مساجد در ترکیه دارای الگوی معماری خاص بوده و معمولا صرف نظر از بزرگی و کوچکی و مقام و موقعیت، از این الگوی کلی پیروی می کنند و این الگو در یک نگاه مسجد بودن آن را از فاصله دور مشخص می کند. نكته مهم در اينجا فعال بودن سيليس ميباشد كه به سيليس آمورف يا بيشكل معروف است چرا كه ساختمان آن بلوري نميباشد. معماري مسجد ، علاوه بر اين از نظم اجتماعي و محل استقرار خود الهام مي گيرد و تجسم اين نظم در كالبد ساختمان مسجد به ابتكار و توانايي معمار طراح آن وابسته و نيازمند است . • توجه به بهداشت مساجد ضرورتی انکارناپذیر است رئیس سازمان تبلیغات اسلامی استان ایلام، رعایت بهداشت مساجد را یک تکلیف الهی خواند و اظهار داشت: وظیفه هر انسان متدین است که به امر نظافت مساجد اهمیت دهد، مسجد پایگاهی معنوی و عبادی است که باید از هر مکانی زیباتر و تمیزتر باشد . ترک ها واژه مسجد را به سجده گاه و در گویش عام به نما زخانه اطلاق می کنند. حوض يا آب نما .
• حجت الاسلام موسوی اطهر با اشاره به وجود مساجد موجود در زمان حضرت محمد (ص) تصریح کرد: در آن دوره اصل را بر بنای سادگی مساجد گذاشتند و به دنبال تشریفات و تزئینات ظاهری که اینک در مساجد دیده می شود، نبودند به همین سبب مساجد از رونق و جذب بیشتری برخوردار بود. • رئیس سازمان تبلیغات اسلامی ایلام اظهار داشت: البته باید این نکته را در نظر داشت که تمیز کردن مساجد نباید محدود به این ده روز آخر شعبان باشد ولیکن این هفته یک حرکت نمادین است برای اینکه ما با آمادگی کامل به استقبال ماهی برویم که درآن تمام اعمال انسان عبادت محسوب می شود. • ساخت مسجد با بهره گیری از معماری سنتی رو به فراموشی است رئیس سازمان تبلیغات اسلامی استان کهکیلویه و بویراحمد با اشاره به اینکه طی چند دهه اخیر کمتر از معماریهای سنتی در مساجد استفاده می شود، اظهار داشت: معماریهای سنتی با سبک و سیاق معنوی عامل مؤثری برای جذب و جلب مردم به مساجد، این مکان مقدس است که به نظر می رسد ساخت مسجد با بهره گیری از معماری سنتی و فضای معنوی، رو به فراموشی است . علاوه بر مساجد تاریخی استانبول و برخی شهرهای دیگر و نیز مساجد بزرگی که در جای جای ترکیه با سبک معماری خاص دوره عثمانی بنا شده اند، هزاران مسجد کوچک و بزرگ دیگر نیز که در نمای کلی از الگوی معماری مذکور پیروی می کنند، در مناطق مختلف این کشور دیده می شوند.
معماري مسجد به گونه اي مسير تحولات و تغييرات ايجاد شده در شيوه زندگي جوامع مسلمان را نشان مي دهد ، و نمايانگر عمق برداشت هاي فرهيختگان و سازندگان هر زمان از جوهره ذهنيت و ايمان جامعه مسلمان معاصر آن است . • چون صفوف جماعت بايد به تدريج از سمت محراب تشكيل و تكميل شود و نماز خواندن در مقابل در و درگاه كراهت دارد ، محل ورود به عرصه جماعت بهتر است در درجه اول از سمت مقابل قبله پشت سر نمازگزاران و سپس از طرفين باشد و ورود افراد تازه وارد باعث عدم حضور قلب نمازگزاران نگردد . يكي از معايب اصلي ساروج خاصيت كاهش حجم آن ميباشد كه با توجه به كاربرد ساروج در امر پوشش ، اين خاصيت باعث ترك خوردگي در سطح و در نتيجه ايجاد اختلال در نقش اصلي آن يعني نفوذناپذير كردن سطح ميشود. • هندسه و شكل شبستان بايد به گونه اي باشد كه با رعايت احكام اتصال صفوف ، حتي المقدور هيچ مانعي براي تشكيل صفوف نمازگزاران وجود نداشته باشد .
معماري مسجد افزون بر اينها بر اركان معرفتي ديانت اسلام تكيه دارد و به پشتوانه همين معرفت است كه معمار بناي مسجد به ابعاد و درجات ذهني جامعه زمان خود درك و بر آن احاطه پيدا مي كند و در مي يابد كه آنچه در بدو امر معماري مسجد را توصيه مي كند ، اصالت موضوع و منطق وجودي آن است و نه صرفا زيبايي آن ، كه در بعدي جداگانه در خور بحث و بررسي است . اين فضا وظايفي را به عهده دارد كه در نمونه هاي موجود به شكل و درجات مختلف به انجام مي رسند . • اين آثار بسيار محكم و اصولي اكنون به دليل زيبايي و استحكام توجه محافل معماري و هنري بين المللي را به خود جلب كرده اند . گلدسته خشتي الحاقي آن از دوره سلجوقي مي باشد ، كه فقط كف پله هاي آن از آجر بزرگ استفاده شده است در انتهاي گلدسته ، كنگره هايي كه تداعي كنگره هاي سنگي از آثار تخت جمشيد را مي نمايد .
بنابراين در طرح سازه اي مسجد ، ضرايب اطمينان بالاتري مورد نياز است و تحقيقات لازم بايد بسيار ريشه اي باشد تا سازه مورد نظر استحكام و دوام بيشتري داشته باشد . از جمله توصيه مي شود كه حتي المقدور از اختلاف سØح بي جا و غير Öروري در بين عرصه هاي مرتبط با نماز پرهيز گردد ، مگر اينكه مضيقه خاص يا دليل محكمي وجود داشته باشد كه در آن صورت نيز لازم است تدابير جبراني انديشيده شود . • 7 – در اجراي سازه هاي فلزي ، اجراي شاخك گذاري و ايجاد اتصالات لازم براي كلاف سازي و اصول زير بندي نماها با دقت و بر اساس اصول انجام شود . • در سازه هاي فلزي اجراي كلاف بندي و زير سازي ، اسكلت نماسازي نيز بوسيله اتصالات و جوش كاري اصولي و بسيار مطمئن و بار بر قابل اجراست . • 2 – كليه بار هاي وارد بر اعضا محاسبه شود و اعضا با ضرايب هرچه دقيق تر طرح گردند . و انسان خردورز هر دوره ضمن آنكه مدعي است در حال زندگي مي كند ، اغلب با كنجكاوي و حيرت ، در هنگامه اين آميختگي و همواره در كانون شگفتي هاي آن ايستاده است .
• به گزارش خبرگزاری مهر، مساجد در اسلام و نیز کشورهای اسلامی از جایگاه خاصی برخوردارهستند . • از آنجا كه اهل تسنن تمام زمين مسحد را پاك و مطهر مي دانند، نمازگزار قبل از ورود به صحن كفش هايش را مي كند . • مسجد نمادی از ارزشهای اسلامی در برابر هجوم فرهنگهای بیگانه است خبرگزاری مهر – گروه دین و اندیشه: توجه به ارزشهای اسلامی، برپا داشتن نمازهای یومیه، جمعه و اعیاد مذهبی در مساجد نمادی از مقاومت ارزشهای اسلامی مردم در مقابل هجوم فرهنگهای بیگانه است . • امروزه در بعضي موارد عمل شكل دادن به اسكلت بتني ، در قالب بندي شكل گيري و مادگي ( مقعر و محدب ) و در طرح هاي مختلف هندسي انجام مي شود . امروزه ميتوان از الياف مصنوعي مانند الياف پليمري ، فلزي و يا شيشهاي بجاي الياف مصنوعي استفاده كرد. اين اثر بسيار ارزشمند خشتي ، از صدر اسلام تا كنون همواره مورد استفاده نمازگزاران بوده است . نشانه هاي معماري اسلامí ايران موجود در اين مسجد كه از ادوار مختلف از صدر اسلام تا كنون بر جا مانده ، نمايانگر بسياري از ارزش هاي معماري اين سرزمين است .
از اين حيث بناي مسجد مي تواند جايگاه و درجه تمدن و همچنين ميزان و ماهيت جهان بيني مسلمانان هر عصر را پيش چشم قرار دهد . • نظر به تنوع زياد موقعيت ، منطقه ، اقليم ، اندازه زمين و خواسته هاي كارفرمايان ، يك راه حل واحد ضرورتا جواب مناسبي براي همه جا نخواهد بود از اين رو تشخيص راه حل هاي بهينه به عهده ابتكار و خلاقيت طراح است. • البته طی دو دهه اخیر، فعالیتهای مساجد رو به رشد بوده است و مردم نسبت به سالهای قبل بیشتر به مساجد روی آورده اند. • و مقدار جا كفشي بهتر است بر اساس تعداد نمازگزاران در وضعيت مطلوب محاسبه گردد نه بر اساس ظرفيت حداكثر شبستان . چه نماز در صحن و چه در شبستان . • ب – صحن داراي بدنه اي كامل است و فضايي دروني را مي سازد كه حياط مسجد شكل مي گيرد . • صحن . در مسير نزديك شدن نمازگزاران به شبستان معمولا صحن قرار مي گيرد . • در كنار وظيفه اصلي وضوخانه كه ايجاد امكان وضو گرفتن است ، ظرايف ديگري نيز بايد مورد توجه باشند . در مورد مهندس سازه نيز همين گونه است .
اين دو در كنار يكديگر تجسم بخش هستي كامل هر شئ ، زاينده عدم واقعيت آن و مبين واقعيت ذاتي آن در مقام مظهري مثبت و كليتي هماهنگ هستند.كنار هم قرار گرفتن اين دو جنبه را به روشني مي توان در نقوش اسليمي كه مشخصه هنر اسلامي است مشاهده كرد، كه در آن، فضاي منفي و « فرم » مثبت به طور برابر نقشي اساسي دارند.نقوش اسليمي اين امكان را براي فضاي خالي فراهم مي آورد كه به قلب ماده نفوذ كند، تيرگي را از آن بزدايد و آن را در برابر « نور الهي » شفاف سازد و به روح اجازه مي دهد تا تنفس كند و بسط يابد. البته ايت استنكاف از يكي دانستن هر گونه فرم محسوس با الوهيت،حتي به صورتي نمادين،همان قدر در اصرار اسلام بر وحدت والهي ريشه دارد كه فقدان شمايلي كه بتواند نماد خداـانسان يا تجسد الوهيت قرار گيرد، چنان كه در ساير سنتها يافت مي شود. اين اصل اساسي متافيزيكي كه بر پايه « شهادت » بتا شده، و نيز امتناع اسلام از اينكه منظر خود را بر مفهوم خدا ـ انسان، مبتني سازدـامتناعي كه خود با تأكيد اسلام بر وحدت همخواني دارد ـ عميقآ بر نقش مهمي دلالت مي كنند كه فضاي خالي (خلأ) در هنر اسلامي ايفا مي كند و اهميت معنوي آن را در مقام نمادي قدرتمند در هنر و معماري توضيح مي دهند.
• حجت الاسلام شریفی راد رئیس سازمان تبلیغات اسلامی استان ایلام در گفتگو با خبرنگار مهر در رابطه با اهمیت دهه غبارروبی مساجد، اظهار داشت: با توجه به اینکه مساجد مکان های معنوی و انسان سازی در جامعه اسلامی هستند باید از هر گونه آلودگی به دور باشند و همچنین در احکام اسلام هم وجود دارد، که اگر مسلمانی در حال خواندن نماز باشد و متوجه شود که گوشه ای از مسجد نجس است، موظف است که نماز را قطع کند و طهارت مسجد را به عهده بگیرد و این روایت بهترین نشان دهنده اهمیت پاکیزگی در مسجد است . به علاوه حتي الامكان مي بايست جهت باد و قرار گيري سرويس ها نيز در نظر گرفته شود . تعمق آثار گذشته نيز قادر نيست آنگونه كه بايد خود را در شرايط آن زمان قرار دهد . • معاون حفظ و احیای سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان یزد افزود: کسانی که دارای همت عالی و اراده ای قوی هستند به این اماکن آمده و نوعی ارتباط با آن برقرار می کنند، اما برای کسانی که تعادل کامل ندارند و به شرایط خاص تکامل دست نیافته اند، باید فضایی ایجاد کرد تا با تغییر در روند معماری مساجد عبادت آنها بسیار مناسبتر از گذشته باشد.
• نقش اسليمي به همين ترتيب، از طريق بسط و تكرار فرم هايي كه با فشاي خالي در هم آميخته است، از ثابت ماندن نگاه در يك نقطه و محصور شدن ذهن در انواع خاص انجماد و تبلور ماده جلوگيري مي كند و به چشم و ذهن آزادي عمل مي بخشد. • محمدرضا کارگر با بیان اینکه در معماریهای امروزی باید تلاش کرد تا به بلوغ دست یافته و تشخیص دهیم که چرا امروزه نسبت به معماری سنتی، اصیل و بومی خود کوتاهی و کم توجهی کرده ایم، زیرا هنوز دستمایه هایی از معماریهای گذشته را داریم، گفت: باید معماری گذشته و معماری مدرن را تلفیق کرد تا دوگانگیهای موجود در معماریهای امروز از بین برود. • با تعبير پيش گفته ، به سهولت مي توان به اين نتيجه رسيد كه نبض عنصر ماندگار و زنده فرهنگ و معماري گذشته ، در عصر ما نيز تحرك و تپش دارد و چشم اندازهاي حال و آينده زندگي ما را جذاب تر و با شكوه تر و پر شوكت تر مي كند .
• از شرايط صحت اقامه نماز جماعت ، اتصال نمازگزار از جلو يا از يك پهلو به صف نمازگزاران است ؛ به اين ترتيب كه فاصله هر نمازگزار با پهلويي يا روبرويي به حدي باشد كه نمازگزار ديگري بين آنان نتواند جاي بگيرد . معمولا انحرافي كه در اثر زاويه قبله از شمال و جنوب ايجاد مي شود ، مي بايست به نحو مطلوبي در طرح مستهلك گردد كه صفوف نمازگزاران با ديوارهاي طرفين جهت عمود داشته باشند . كارشناسان ايتاليايي از سالهاي قبل از انقلاب، بررسيها و كاوشهاي باستانشناسي را با همكاري كارشناسان ايراني آغاز كردهاند. • در معماري مسجد گذشته و حال و آينده ، با زندگي و فرهنگ جامعه يگانه مي گردد و جوهره آن به طور همزمان در بعد تمامي اين جنبه ها صورت وقوع پيدا مي كند و متجلي مي شود . نسل هايي كه در دوران كوتاه عمرشان ، در هر برهه از زمان ، و بر هر كشور و شهر و نقطه اي از كره زمين كه باشد ، بر يگانگي و هم رويدادي جلوه هاي گذشته و حال و آينده معماري مسجد صحه مي گذارند.
• در ترکیه مسجد، جامع نامیده می شود و آن هم از کلمه جامع که در عربی و فارسی قدیم به مسجد اطلاق می شده است. • در سازه هاي نيم اسكلت بتني داراي شناژ هاي عمودي و افقي ، موارد اجرايي اتصالات با استخوان بندي بنا براي پيوند اسكلت نما سازي را مي توان مانند نكات مطرح شده در ساختمان هاي بتني به وجود آورد . • در انتخاب موقعيت عرصه وضوي آقايان و خانم ها بايد به برخي نكات دقت كرد : رفت و آمد ها تلاقي نداشته باشند ، محدوده ها به نحوي باشند كه حريم ها حفظ شوند و خانم ها به آسودگي براي وضو مهيا گردند ، وضو بسازند و پس از وضو ساختن نيز بتوانند بي مانع به شبستان برسند . • بديهي است با رعايت نكات ياد شده و استفاده از تجربه هاي اجرايي اصولي و تجربه افراد مجرب مي توان بنايي را اجرا كرد كه داراي بيشترين عمر مفيد و بهره دهي دراز مدت باشد . • تاثيرات آنچه كه در حيات واقعي ساختمان هاي مساجد اتفاق افتاده ، بسيار شگفت آور است و گاه به عنوان تجربه هايي بسيار غني و عبرت آموز در زندگي انسان هاي نسل هاي بعد نيز جريان پيدا مي كند .
